තේරුමක් නැතැයි සිතන වටිනාකමක් නැතැයි සිතන ඇතැම් දේ නොසිතූ මොහොතක අවශ්ය විය හැකිය. පැරැන්නන් මේ කාරණාව ගැන විවිධ කතා පවසා තිබෙනු අසන්නට ලැබෙන අතර, බළල් වසුරුද බෙහෙත් සඳහා අවශ්ය වෙයි යන්නත් කුකුළු වසුරුද බෙහෙත් සඳහා අවශ්ය වෙයි යන්නත් ප්රසිද්ධ කියුම් දෙකකි. එසේම බෙහෙත් සඳහා නොගන්නා පැළෑටියක් නොමැති බව බුදු සමයේ සිටි ජීවක වෙදැදුරාගේ චරිතයෙන් පැහැදිලි වෙයි. මේ ආකාරයට අගයක් නැතැයි කියා ඉවත දමන බොහෝ දේ මිනිසාට ප්රයෝජනවත් වන අතර, අගයක් නැතැයි සිතන සත්ව කොට්ඨාසත් කරදරයක් ලෙස දකින සත්ව කොට්ඨාසත් විටෙක මිනිසාට උපකාර වෙයි. ඒ, නොවරදින අනාවැකිකරුවන් වෙමිනි. ඒ අනුව සුබ පෙරනිමිති අසුබ පෙරනිමිති පෙන්වාදීම සේම, ගුරුකමටත්, වෙදකමටත් සතුන්ගෙන් ලැබෙන සහාය අපමණය. එහිදී සතුන් හා ගෙතුණු ඇදහිලි විශ්වාස සුළු කොට තැකිය නොහැකිය. එසේම එවැනි කතා සහ විශ්වාසයන්ද බොහෝය.
කෘෂිකාර්මික දියුණුවට උරදෙන ගවයා හින්දුන් විසින් දේවත්වයෙන් සලකනු ලබයි. ශිව දෙවියන්ගේ වාහනයද ගවයාය. එළදෙන කිරි මව ලෙස මිනිසුන් විසින්ම පිළිගනු ලබයි. සතුන් සහ පක්ෂීන්ට පැරැන්නන් දේව සංකල්පය මගින් ලබාදුන් දේවත්වය හාස්යයට යොමුවන අවස්ථාද නැත්තේ නොවේ.
සෙනසුරුගේ වාහනය ලෙස සැලකෙන කපුටාට සමාජය තුළ ඇත්තේ විශාල පිළිගැනීමකි. කපුටාටද ආහාර දීම ආදී කාරණා ඇසුරින් පිහිට පතන්නෝ බහුලය. කපුටා ස්නානය කළ ජලය ඇතැම් රෝග සඳහා ප්රතිකර්ම ලෙස භාවිත කරයි. හින්දු දෙවියන්ට අයත් සතකු ලෙස පිළිගැනෙන මොනරාටද හිමිවන්නේ විශේෂ ගෞරවයකි. තවත් ආකාරයට එම ගෞරවය අභියා්ගයට ලක් කරමින් මොනර හිස උයා කෑමට ගැනීමෙන් බලයත්, මොනර මල් ආහාරයට ගැනීමෙන් තිරිහන් බවත් ලැබෙන බව විශ්වාස කරති. මොනර පිහාටු කුෂ්ඨ රෝග සඳහා ප්රතිකාර ලෙස ගැනෙයි.
දින සහ යාමයක් ගෙවීයන මොහොතේ කුකුළකුගේ හැඬලීම භූතාවේෂයකින් සිදුවන්නක් බවට අතීත භාරතයේ පිළිගැනීමක් විය. එවැනි අවස්ථාවක මරණ ලද කුකුළන්ගේ මස් ආහාරයට නොගැනීමටත්, පිරුවටයක ඔතා වළදැමීමටත් අතීත භාරතීයයන් කටයුතු කර ඇත. කපුටන් නාදකිරීම නිවෙසකට අමුත්තන් පැමිණෙන බවට පෙරනිමිත්තකි. බකමූණන්ගේ නාදය මළවුන්ගේ පණිවුඩ රැගෙන ඒමක් ලෙස සැලකෙයි. තවද බකමූණා සහ කපුටා වෛරී පක්ෂීන් දෙදෙනකු ලෙසද සැලකේ. එම පක්ෂීන් දෙදෙනාගේම පිහාටු හූනියම් කටයුතු සඳහා යොදාගැනේ. බකමූණු මාංශ ආහාරයට ගැනීමෙන් නිවට ගති මතුවන බවටත් විශ්වාසයක් ඇත. හූනියම් නොවැදීමට බකමූණු අස්ථි කොටස් සුර තුළ දමා පැලඳීමද සිරිතකි.
ගිරවකු ඇතිකිරීමෙන් කඩිනම් විවාහයකට මඟ පෑදෙන බවටද විශ්වාසයක් තිබේ. මේ අතර ගිරවුන් පිළිබඳ හරි අපූරු ජනප්රවාදද තිබේ. ඒ අනුව එකල බිරියන්ගේ නොමනා ක්රියා ගැන ගිරවුන් සැමියාට කේලාම් කියූ බවද පැවැසේ. ඇටිකුකුළු පිටවකුගේ පාද රන් කෙන්දකින් බැඳීමෙන් පසු ඇටිකුකුළා ලී කැබැල්ලක් තබා එම රන් කෙන්ද කඩා දමයි. එම ලී කැබැල්ල තමන් සන්තකගේ තබාගැනීමෙන් බොහෝ සම්පත් උදාකරන අතර, එය කළුනික යනුවෙන් හඳුන්වයි.
කුඹුරට බසින විට ගොවීන් රාජාලියකුගේ නම තුන් වරක් මතුරා තමන්ව නාගයන්ගෙන් ආරක්ෂා කර දෙන ලෙස අයැදීමද පැරැණි කෙම් පිළිවෙතකි. සර්පයන් අතර විශේෂ සර්පයකු වන පිඹුරාගෙන් ලබාගන්නා තෙල අනතුරකින් වෙන්වූ සම සහ මස සම්බන්ධ කිරීමට සමත් වෙයි. පිඹුරු අස්ථියක් ඉණට තබා බැඳීමෙන් අපස්මාර රෝගය සුවවන බවත්, සිහිනයෙන් බියවීම නවතින බවත් විශ්වාසයකි. කොටි දත් හෝ නිය ඉණේ හෝ ගෙල පැලඳීමෙන් භූත දෝෂ දුරු වෙයි.
නාගයකු නිවෙසට පැමිණීමෙන් රජයෙන් හෝ රජයේ නිලධාරීන්ගෙන් අසුබයක් සිදුවන බවට පෙරනිමිත්තකි. නීතිමය ගැටලු සහ විවිධ චෝදනාවන්ට ලක්වීමද එයින් හඟවන බව පැවැසේ. පරවියකු නිවෙසට පැමිණීම සතුරන් මිතුරු වීමකි. අසල්වැසි සුහදතා වර්ධනයක්, නීතිමය ගැටලු නිරාකරණයක්, සාමදාන වීමක් පරවියන්ගේ පැමිණීමෙන් දැනුම් දෙයි.
කුරුල්ලන් නිවෙසේ කූඩු තැනීම විවාහක කාන්තාවකට දරුපල හිමිවීමකි. ගේ කුරුල්ලන් නිවෙසේ පදිංචි වීම අඹුසැමි සමගියට හේතු වෙයි. මීමැස්සන් මී වද බැඳීම නිවැසියන්ට හදිසි ධන ලාභ උදාකර දෙන බවත්, කබරගොයා නිවෙසට පැමිණීම නිවෙස පාළුවීමේ පෙරනිමිත්තක් බවත් විශ්වාසයක් ඇත. හක් බෙල්ලාගෙන් සාදාගන්නා හක්ගෙඩිය උතුම් ජය සංකේතයකි.
මේ අනුව තවත් බොහෝ විශ්වාසයන් සහ ඇදහීම් සමාජය තුළ අනන්තවත් අසන්නට දකින්න ඇත. ඒ ඒ කාල අනුව, ඒ ඒ ප්රදේශ අනුව මේවා වෙනස් වෙමින් අලුත් වෙමින් යන බවක්ද පෙනෙන්නට ඇත. මෙම විශ්වාසයන් සුළු කොට සිතා පහසුවෙන් බැහැර කළ නොහැකි බව බහුතරයක් දෙනාගේ මතයයි.
ජ්යොතිෂවේදී මතුගම ජයනෙත්ති