සින්ජියෑං ප්‍රාන්තයේ “උයිගර්” ජාතික රසායන විද්‍යාව පිළිබඳ විශේෂඥ ආචාර්යවරයකුවන“අධිල් තුර්සන්ට” චීන රජය මහත් ගෞරවයෙන් සැලකුවේය. ඔහු විසින් එරට (චීනයේ)අධ්‍යාපන ක්‍ෂේත්‍රයට ඉටුකරන ලද මෙහෙයට උපහාරයක් වශයෙන් එ සේ ඇගයීමට පාත්‍රකරනු ලැබුවේය.
ඒ එ දා ය. මෙයට ටික කාලයකට පෙරය. එ හෙත් මේ වන විට ඔහු සත් (7) වසරකට බන්ධනාගාර ගතකරනු ලැබ ඇත්තේය.මේ මෙ දාය.මේ විශේෂඥයා කෂ්ගාර් කෝනා ෂෙහාර් පළාතේ අධ්‍යාපන පීඨයක රසායන විද්‍යා අංශයේ අධ්‍යක්‍ෂවරයා වන “අධිල් තුර්සන්” ය.
දඟගෙට යැවීම සඳහා ඔහුට පටවා ඇති වරද,චීන ප්‍රතිපත්තියකට (නීතියකට) පටහැනිව කටයුතු කළ බවය.ඒ ඔහු උයිගර් බසින් සිසුනට දේශන පැවැත්වීමය.චීන බස හැරුණු විට වෙනත් භාෂාවක් ඉගැන්වීම චීන නීති පද්ධතිය ප්‍රකාර බරපතල වරදකි.මේ කීර්තිමත් අධ්‍යාපනඥයා තම මව් බසින්(උයිගර්)සිසුනට උපදෙස් දී නීතිය උල්ලංඝණය කර ඇති බව පාලන අධිකාරියේ චෝදනාවයි.
මේ අධ්‍යාපන කීර්තිධරයාගේ සිසුවකු සහ පොලිස් නිලධාරියකු ඔහුට අත්වු දඬුවම පිළිබඳ තොරතුරු සනාථ කර ඇතැයි “ෆ්‍රී ඒසියා”මාධ්‍ය ආයතනය කියයි.
මේ ශිෂ්‍යයා මේවන විට නෙදර්ලන්තයේ පදිංචි “උයිගර් සමාජ ක්‍රියාකාරිකයකු වන “අබ්දුවේලි අයුබ්”ය.
යථෝක්ත චෝදනාව යටතේ “අධිල් තුර්සන්” 2016 වර්ෂයේ දී අත්අඩංගුවට ගනු ලැබ රැඳවම්භාරයේ තබා දඬුවම් නියම කෙරුණේ 2018 දීය.
මේ දුර්ධාන්ත ක්‍රියාව සනාත කිරීමට “අබ්දුවේලි අයුබ්”සන්තකය් තුබූ සියලුම ලිඛිත සාධක අවාසනාවකට මෙන් අස්ථාන ගතවී තිබේ.
එ හෙත් ඕස්ටේ්‍රලියාව විසින් රහසිගතව ලබාගෙන 2021 වර්ෂයේ දී නිකුත් කරන ලද චීන ලියවිල්ලක අන්තර්ගතවූ විස්තරවලින් මේ රසායන විද්‍යාඥයා ද අත්අඩංගුවට ගෙන තිබීම පිළිබඳව ද තොරතුරු මැතදී අනාවරණය වී ඇත.
යථෝක්ත ලියවිල්ලෙන් “සිංජිඈං” පලාතෙන් අත්අඩංගුවට ගැනුණු දස දහසකට (10,000) අධික “උයිගර්”ජාතිකයින් ගේ නාමාවලියක් අනාවරණය වී ඇත.
ඔවුන් අත්අඩංගුවට ගෙන “ රැඳවුම්”බන්ධනාගාරවල කොටුකර තබා ඇත්තේ “ත්‍රස්තවාදී”හංවඩුව යටතේය.
උයිගර් බසින් සිසුනට දේශන පැවැත්වීමේ චෝදනාව යටතේ අධිල් තුර්සන් කොටු කෙරී ඇතත් එය සාපරාධී ක්‍රියාවක් බව ඔහුගේ ශිෂ්‍ය “අබ්දුවේලි අයුබ්”පවසයි.
උයිගර් භාෂාව සහ සංස්කෘතිය ද විෂය වශයෙන් චීන භාෂාවෙන් ඉගැන්විය යුතු බව නියමය විය.එ හෙත් උයිගර් ශිෂ්‍යයින් කිසිවකු චීන භාෂාව දැනගෙන සිටියේ නැත.වෙනත් භාෂාවකින් ඉගැන්වීම නීතියෙන් තහනම් වුවත් විෂයධාරාව සිසුනට අවබෝධකරවීමේ වෙනත් විකල්ප මාර්ගයක් ද නො වූ හෙයින් දේශකයා උයිගර් බසින් දේශණ පැවැත් වූ බව “අබ්දුවේලි අයුබ්” පැහැදිලි කර තිබේ.
මෙමගින් චීන පාලනයේ අරමුණ උයිගර් භාෂාවත් සංස්කෘතියක් දියකර හැරීම බව සුළුතර උයිගර් ප්‍රජාවගේ මතයයි.
චන්ද්‍රසේන මාරසිංහ
